కప్పుల్లో విశ్వకప్పు వేరు.. | కప్పుల్లో విశ్వకప్పు వేరు

గత ఐదు దశాబ్దాలుగా క్రికెట్ ప్రేమికులను మంత్రముగ్ధులను చేస్తోంది. ప్రతి నాలుగేళ్లకోసారి అన్ని జట్లకు ఆయా దేశాల్లో టైటిల్ కోసం పోరాడే అవకాశం ఇస్తోంది. అజ్ఞాత క్రికెటర్లను హీరోలుగా మారుస్తూ వారి కెరీర్ వికసించేలా చేస్తూనే ఉంది.. ఆ కప్పులో ఏదో మ్యాజిక్ దాగి ఉంది. పోటీగా ఎన్ని ఈవెంట్లు చేసినా.. అవన్నీ దిగిరానట్లే.. అదే వన్డే ప్రపంచకప్. వచ్చింది.. అభిమానులను మరోసారి మెస్మరైజ్ చేసేందుకు. క్రికెట్‌ను మతంగా పరిగణించే వేదిక ఈసారి భారతదేశంలో ఉంది. ఈ నేపథ్యంలో అసలు వన్డే ప్రపంచకప్? ఎక్కడ.. ఎప్పుడు.. ఎలా పుట్టింది? విజేత జట్ల వివరాలు ఏమిటి? ఇతర విషయాలు తెలుసుకుందాం…

ODIల ఆవిర్భావం

వన్డే ప్రపంచకప్‌లో పాల్గొనడం, కప్ గెలవడం ప్రతి క్రికెటర్‌కు చిరకాల కలలు. అది వారికి ఆకర్షణీయంగా ఉంటే, అభిమానులకు అది వ్యసనం. ఇప్పుడు క్రికెట్‌లో రకరకాల ఫార్మాట్‌లు చూస్తున్నాం కానీ కొన్నాళ్లు వెనక్కి వెళితే అది అలా కాదు. కేవలం సంప్రదాయ పరీక్షలు మాత్రమే జరిగాయి. ఆ తర్వాత 1960ల ప్రారంభంలో, ఇంగ్లండ్ కౌంటీ క్రికెట్ జట్లు ఒకే రోజులో ముగిసేలా మ్యాచ్‌లు ఆడినప్పుడు ODIలు పుట్టుకొచ్చాయి. 1962లో, మిడ్‌లాండ్స్ నాకౌట్ కప్‌గా నాలుగు జట్ల మధ్య టోర్నమెంట్ ప్రారంభమైంది. 1963లో, జిల్లెట్ కప్ ద్వారా ఇంగ్లాండ్‌లో ODI క్రికెట్ మరింత విస్తరించింది. 1971లో తొలి వన్డే.. అది కూడా విచిత్రమైన పరిస్థితుల్లో.. మెల్‌బోర్న్‌లో ఆస్ట్రేలియా-ఇంగ్లండ్‌ల మధ్య చివరి రోజు టెస్టు మ్యాచ్ వర్షం కారణంగా రద్దయింది. అయితే ఇంకా సమయం ఉండడంతో ప్రేక్షకులను సంతృప్తి పరిచేందుకు 40 ఓవర్ల గేమ్ ఆడారు. ఒక్కో ఓవర్‌కు ఎనిమిది బంతులు వేశారు.

ఈ పరిమిత ఓవర్ల గేమ్ ఆసీస్ అభిమానులను సైతం ఆకట్టుకుంది. క్రమంగా, ఇతర జట్లు కూడా తమ ద్వైపాక్షిక సిరీస్‌లలో టెస్ట్‌లతో పాటు ODIలను కూడా ప్రారంభించాయి. అంతే కాకుండా క్రికెట్ ఆడే దేశాల మధ్య భారీ టోర్నీ నిర్వహిస్తే ఎలా ఉంటుందన్న ఆలోచనలో ఐసీసీ ఉంది. అదే ప్రపంచకప్‌

అక్కడ మూడు సార్లు..

1975లో ఇంగ్లండ్ తొలిసారి ప్రపంచకప్‌కు ఆతిథ్యమిచ్చింది. ఆ టోర్నీ మాత్రమే కాదు వరుసగా మూడు ప్రపంచకప్‌లు కూడా ఇంగ్లండ్‌లో జరుగుతున్నాయి. ఎందుకంటే అక్కడ.. ఇంత పెద్ద కార్యక్రమాన్ని నిర్వహించేందుకు సరైన సౌకర్యాలు, ఆర్థిక వనరులు లేకపోవడంతో ఇతర సభ్యదేశాలేవీ అప్పట్లో ముందుకు రాలేదు. ఈ మూడింటిని ప్రపంచ కప్‌కు బదులుగా ప్రుడెన్షియల్ వరల్డ్ కప్ అని పిలుస్తారు. ఈ ట్రోఫీని కూడా 1983లో కపిల్ డెవిల్స్ గెలుచుకుంది. దీని పేరు రావడానికి కారణం బ్రిటిష్ బహుళజాతి కంపెనీ అయిన ప్రుడెన్షియల్ ఇన్సూరెన్స్ ఈ టోర్నమెంట్‌కు స్పాన్సర్‌గా ఉండడమే. మరియు 1975 ఈవెంట్‌లో, 8 దేశాలు పాల్గొన్న 15 మ్యాచ్‌లు మాత్రమే ఆడబడ్డాయి. ఇదంతా 60 ఓవర్లకే జరగడం విశేషం. ఆటగాళ్ల జెర్సీలు కూడా టెస్ట్ స్టైల్‌లోనే తెల్లగా ఉన్నాయి. క్లైవ్ లాయిడ్ నేతృత్వంలోని వెస్టిండీస్ జట్టు ఫైనల్లో ఆస్ట్రేలియాను ఓడించి విజేతగా నిలిచింది. ఆ తర్వాత 1979లో ఇంగ్లండ్‌లో జరిగిన ప్రపంచకప్‌లో కరీబియన్‌ జట్టు రెండోసారి విజేతగా నిలిచింది. ఫైనల్లో ఆతిథ్య జట్టును 92 పరుగుల తేడాతో ఓడించింది. 1983 ప్రపంచకప్ గురించి అందరికీ తెలిసిందే. అజ్ఞాత జట్టుగా వెళ్లిన భారత్.. ఒంటరిగా కప్‌తో తిరిగొచ్చింది. కపిల్ దేవ్ నేతృత్వంలోని భారత ఆటగాళ్లు ఫైనల్లో వెస్టిండీస్‌ను చిత్తు చేశారు. చివరికి ఎవరికీ తలవంచని వెస్టిండీస్ హీరోలను చావుదెబ్బ కొట్టి క్రికెట్ కు దేశంలో పాపులారిటీకి బీజం పడింది.

భారతదేశంలో తొలిసారి..

1987లో ఇంగ్లండ్ తొలిసారి ప్రపంచకప్ నుంచి నిష్క్రమించింది.ఈ టోర్నీకి భారత్-పాకిస్థాన్ సంయుక్తంగా ఆతిథ్యం ఇచ్చాయి. అయితే ఈ రెండు దేశాల్లో పగటి వెలుతురు లేకపోవడంతో మ్యాచ్‌ను 50 ఓవర్లకు కుదించారు. అంతేకాకుండా, ఆ సమయంలో టోర్నమెంట్‌ను రిలయన్స్ కప్ అని పిలుస్తారు, ఎందుకంటే దీనిని ధీరూభాయ్ అంబానీకి చెందిన రిలయన్స్ గ్రూప్ స్పాన్సర్ చేసింది. డిఫెండింగ్ చాంపియన్ గా బరిలోకి దిగిన భారత్ సెమీస్ లోనే ఇంటిముఖం పట్టింది. చివరకు అలెన్ బోర్డర్ కెప్టెన్సీలో ఆసీస్ జట్టు ఏడు పరుగుల స్వల్ప తేడాతో ఇంగ్లండ్‌ను ఓడించి తొలిసారి ప్రపంచ చాంపియన్‌గా అవతరించింది.

ఎన్ని మార్పుల్లో..

1992 ప్రపంచకప్ అభిమానులకు కొత్త అనుభూతిని ఇచ్చింది. ఆస్ట్రేలియా-న్యూజిలాండ్ సంయుక్తంగా నిర్వహిస్తున్న ‘బెన్సన్ అండ్ హెడ్జెస్’ టోర్నీ మరింత కలర్ ఫుల్ గా మారింది. ఇప్పటి వరకు జరిగిన నాలుగు టోర్నీల్లో తెల్లని దుస్తుల్లో కనిపించిన క్రికెటర్లందరూ ఈ కప్‌లో వివిధ రంగుల జెర్సీలతో బరిలోకి దిగారు. అంతే.. వైట్ బాల్స్, డే/నైట్ మ్యాచ్‌లు, ఫీల్డింగ్ నిబంధనలలో మార్పులు కూడా ఈ టోర్నీలో చేరాయి. ఇమ్రాన్ ఖాన్ సారథ్యంలోని పాకిస్థాన్ జట్టు అనూహ్యంగా కప్ గెలుచుకుంది. ఫైనల్లో ఇంగ్లండ్ 22 పరుగుల తేడాతో జట్టును ఓడించింది. తర్వాత 1996లో భారత్-శ్రీలంక-పాకిస్థాన్ విల్స్ కప్ అనే టోర్నీని నిర్వహించాయి. అండర్‌డాగ్‌గా ఉన్న శ్రీలంక జట్టు తమ అజేయ ఆటతీరుతో అదరగొట్టినట్లైంది. లంక ఓపెనర్లు జయసూర్య-కలువితారణ పవర్‌ప్లే ద్వారా ప్రారంభ పరుగుల వరద పారిస్తారని ఇతర జట్లకు నిరూపించారు. దీంతో పాటు అప్పటికి ఇంకా యంగ్ గా ఉన్న శ్రీలంక.. ఆతిథ్య జట్టు కప్ గెలవలేదన్న సంప్రదాయాన్ని బ్రేక్ చేసింది. దీంతో టీమిండియా సెమీస్‌తో సరిపెట్టుకుంది.

వావ్.. కంగా ‘రూల్’

1999 నుండి 2007 వరకు, ఆస్ట్రేలియన్ల వాతావరణం ప్రపంచ కప్‌లో ఆ జట్టు కాదు, ఈ జట్టుదే గుత్తాధిపత్యం అన్నట్లుగా సాగింది. 1999లో ఇంగ్లండ్ మళ్లీ టోర్నమెంట్‌కు ఆతిథ్యం ఇచ్చినప్పుడు, సూపర్-6 మొదటిసారిగా ప్రవేశపెట్టబడింది. ఫైనల్లో పాకిస్థాన్‌ను 132 పరుగులకే పరిమితం చేసి ఆసీస్ అద్భుత విజయాన్ని అందుకుంది. ఆ తర్వాత దక్షిణాఫ్రికా-జింబాబ్వే-కెన్యా సంయుక్తంగా నిర్వహించిన 2003 ట్రోఫీలో జట్ల సంఖ్య 12 నుంచి 14కి పెరిగింది. భారత్ ఫైనల్ చేరి అభిమానుల అంచనాలను పెంచేసింది. కానీ 125 పరుగుల తేడాతో కంగారూలకు కప్‌ను అప్పగించింది. ఇక 2007లో వెస్టిండీస్‌లో జరిగిన టోర్నీ.. శ్రీలంక ఫైనల్‌కు చేరుకుంది. అలాగే వరుసగా 29 ప్రపంచకప్ మ్యాచ్‌లు గెలిచి హ్యాట్రిక్ వరల్డ్ కప్ సాధించిన ఏకైక జట్టుగా ఆసీస్ చరిత్ర సృష్టించింది. ఈ సమయంలో కంగారూలు చాలా ఆధిపత్యం చెలాయించారు, వాటిని ఓడించడం అసాధ్యం.

సొంతగడ్డపై ధమాకా

విచిత్రమేమిటంటే గత మూడు ప్రపంచకప్‌లను ఆతిథ్య జట్లే గెలుచుకున్నాయి. 2011లో భారత్-శ్రీలంక-బంగ్లాదేశ్‌లు ప్రపంచకప్‌కు ఆతిథ్యమిచ్చాయి.పాకిస్థాన్ పర్యటనలో శ్రీలంక క్రికెటర్ల బస్సుపై ఉగ్రవాదులు దాడి చేయడంతో ఆ దేశం ఆతిథ్య హక్కులను కోల్పోయింది. ఇక ఎంఎస్ ధోని సారథ్యంలోని టీమిండియా ఫైనల్లో శ్రీలంకను ఓడించి స్వదేశం మద్దతుతో రెండోసారి ప్రపంచ ఛాంపియన్‌గా అవతరించింది. ఇక ఆసీస్ ఆధిపత్యం కూడా ఈ టోర్నీలోనే ఉంది. కానీ 2015లో తమ దేశంలో జరిగిన టోర్నీలో ఆసీస్ మళ్లీ ట్రోఫీని ముద్దాడింది. ఫైనల్లో ఏడు వికెట్ల తేడాతో కివీస్‌ను ఓడించింది. 2019 టోర్నీకి ఇంగ్లండ్ ఆతిథ్యం ఇచ్చి కప్ గెలుచుకుంది. కివీస్ జట్టు వరుసగా రెండోసారి ఫైనల్ చేరి అద్వితీయ పోరాటాన్ని కనబరిచింది. ఇరు జట్ల స్కోరు 241తో టై కాగా.. సూపర్ ఓవర్ కూడా 15 పరుగులతో టై అయింది. ప్రత్యర్థి కంటే బౌండరీల సంఖ్య ఎక్కువగా ఉండడంతో మోర్గాన్ సేన తొలిసారి కప్ ను ఎగరేసుకుపోయింది.

ఎంపిక ప్రక్రియ

2019 మాదిరిగానే, ప్రస్తుతం భారతదేశంలో 10 జట్లు టోర్నమెంట్‌లో పాల్గొంటున్నాయి. అయితే వీటిని ర్యాంకుల ఆధారంగా నిర్ణయించలేదు. 2020 నుంచి 2023 మధ్య వన్డే సూపర్ లీగ్‌లో భాగంగా జరిగిన మ్యాచ్‌ల ఫలితాలను పరిగణనలోకి తీసుకుంటే టాప్-7 జట్లకు నేరుగా అర్హత లభించింది. ఆస్ట్రేలియా, ఇంగ్లండ్, న్యూజిలాండ్, పాకిస్థాన్, దక్షిణాఫ్రికా, బంగ్లాదేశ్, ఆఫ్ఘనిస్థాన్ ఇతర జట్లు కాగా, భారత్ ఆతిథ్య జట్టు. మిగిలిన రెండు బెర్త్‌ల కోసం, సూపర్ లీగ్‌లోని చివరి ఐదు జట్లు, ICC క్రికెట్ వరల్డ్ కప్ లీగ్-2లో టాప్-3 జట్లు మరియు ప్రపంచ కప్ క్వాలిఫయర్ ప్లేఆఫ్‌లలో టాప్-2 జట్ల మధ్య క్వాలిఫికేషన్ టోర్నమెంట్ జరిగింది. జింబాబ్వేలో జరిగిన ఈ టోర్నీ ద్వారా నెదర్లాండ్స్, శ్రీలంక బెర్త్ ఖాయం చేసుకున్నాయి. చరిత్రలో తొలిసారిగా వెస్టిండీస్ జట్టు ప్రపంచకప్‌కు అర్హత సాధించలేకపోయింది. శాశ్వత సభ్య దేశాలైన ఐర్లాండ్ మరియు జింబాబ్వే కూడా నిరాశను ఎదుర్కొన్నాయి.

ఇదీ ఫార్మాట్..

వన్డే ప్రపంచకప్ రౌండ్ రాబిన్ పద్ధతిలో జరగనుంది. పాల్గొనే పది జట్లు మిగిలిన తొమ్మిది జట్లతో పోటీపడాలి. ప్రతి విజేత జట్టుకు రెండు పాయింట్లు లభిస్తాయి. ఫలితం సమంగా ఉంటే పాయింట్లు సమానంగా పంచుకుంటారు. రౌండ్ రాబిన్ ముగిసే సమయానికి పాయింట్ల పట్టికలో మొదటి 4 స్థానాల్లో నిలిచిన జట్లు సెమీఫైనల్‌కు అర్హత సాధిస్తాయి. గెలిచిన జట్లు టైటిల్ కోసం ఫైనల్‌లో పోటీపడతాయి. మొత్తం 45 గ్రూప్ మరియు మూడు నాకౌట్ మ్యాచ్‌లు జరుగుతాయి.

ఇవీ నిబంధనలు

• ఒక్కో సెషన్ మూడున్నర గంటల పాటు సాగుతుంది. మధ్యలో 45 నిమిషాల విరామం ఉంటుంది.

• టాస్ ముగిసిన తర్వాత ఇరు జట్ల కెప్టెన్లు తుది జట్టును ప్రకటించాల్సి ఉంది.

• ఒక్కో బౌలర్ గరిష్టంగా పది ఓవర్లు వేయాలి. వర్షం వచ్చి ఓవర్లు కుదిస్తే ఈ నిబంధన మారుతుంది.

• మొదటి పది ఓవర్లు మొదటి పవర్ ప్లే (P1) అవుతుంది. ఈ సమయంలో 30 గజాల సర్కిల్ వెలుపల ఇద్దరు ఫీల్డర్లు మాత్రమే అనుమతించబడతారు.

• 11-40 ఓవర్ల మధ్య రెండవ పవర్‌ప్లే (P2) ఉంటుంది. అప్పుడు 30 గజాల సర్కిల్ వెలుపల నలుగురు ఫీల్డర్లు అనుమతించబడతారు.

• 41-50 ఓవర్ల మధ్య చివరి మూడవ పవర్‌ప్లే (P3). ఈ దశలో 30 గజాల సర్కిల్ వెలుపల ఐదుగురు ఫీల్డర్లు అనుమతించబడతారు.

– నరేంద్ర గౌడ్

నవీకరించబడిన తేదీ – 2023-10-01T08:52:26+05:30 IST